Cách chống thấm mạch ngừng trong các công trình xây dựng

Trong xây dựng hiện đại, độ bền và khả năng chống thấm của công trình là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ, chất lượng sử dụng và chi phí vận hành về lâu dài. Một trong những điểm yếu dễ bị thấm nhất trong các kết cấu bê tông cốt thép chính là mạch ngừng thi công.
Trong bài viết này, Chống Thấm 24H sẽ chia sẻ cho bạn về cách chống thấm mạch ngừng trong các công trình xây dựng để đảm bảo tính toàn vẹn và tuổi thọ kết cấu.

1. Mạch ngừng là gì?

Mạch ngừng là ranh giới tiếp giáp giữa hai lớp bê tông được đổ ở hai thời điểm khác nhau trong cùng một khối kết cấu. Việc này thường xảy ra khi quá trình đổ bê tông bị gián đoạn do giới hạn kỹ thuật, điều kiện thời tiết, thời gian làm việc hoặc quy trình thi công chia nhiều giai đoạn.

Khi lớp bê tông thứ nhất đã ninh kết mà chưa kịp đổ lớp tiếp theo sẽ hình thành một vùng tiếp xúc không hoàn hảo đó chính là mạch ngừng. Đây là vị trí tiềm ẩn nguy cơ thấm nước do liên kết giữa hai lớp không đồng nhất.

2. Vị trí phổ biến của mạch ngừng

- Mạch ngừng ngang: Thường gặp tại vách tầng hầm, bể nước khi đổ bê tông từng lớp từ dưới lên.

- Mạch ngừng đứng: Xuất hiện giữa các đoạn tường, cột hoặc dầm đổ nối tiếp nhau.

- Mạch ngừng kỹ thuật: Được thiết kế chủ đích trong hồ sơ kỹ thuật để chia nhỏ khối lượng đổ bê tông.

- Mạch ngừng ngoài ý muốn: Phát sinh do gián đoạn thi công ngoài kế hoạch như thời tiết xấu, thiếu vật tư, sự cố máy móc.

3. Tại sao mạch ngừng là điểm yếu dễ bị thấm?

Một khối bê tông liền mạch thường có độ chống thấm tương đối tốt. Tuy nhiên, ở các vị trí mạch ngừng khả năng kháng nước giảm mạnh do:

- Liên kết hóa học giữa hai lớp bê tông không hoàn toàn.

- Bề mặt bê tông cũ có thể bám bụi, dầu mỡ hoặc bị khô cứng làm giảm độ bám dính.

- Quá trình đổ bê tông mới không được đầm kỹ tạo ra rỗ tổ ong, khe hở.

- Không sử dụng vật liệu chống thấm chuyên dụng tại điểm tiếp giáp.

4. Hậu quả khi không chống thấm mạch ngừng đúng cách

- Rò rỉ nước qua tầng hầm, bể chứa hoặc hố kỹ thuật.

- Ăn mòn thép cốt bên trong làm giảm khả năng chịu lực của kết cấu.

- Gây mốc, ẩm tường, bong tróc sơn hoàn thiện.

- Tăng chi phí sửa chữa, bảo trì, ảnh hưởng đến giá trị sử dụng công trình.

- Trong các công trình có áp lực nước như hồ bơi, bể ngầm, đập thủy lợi, mạch ngừng không được xử lý tốt có thể gây rò rỉ nghiêm trọng.

5. Các phương pháp chống thấm mạch ngừng phổ biến và hiệu quả

5.1. Sử dụng băng cản nước

Băng cản nước là vật liệu phổ biến và hiệu quả trong việc ngăn nước thấm qua mạch ngừng. Có nhiều loại băng cản nước khác nhau tùy theo điều kiện sử dụng:

- Băng PVC hoặc cao su định hình: Có hình dạng bản rộng, lượn sóng hoặc có gân đặt vào chính giữa mạch ngừng khi đổ bê tông. Băng này giúp ngăn chặn dòng nước đi xuyên qua mạch nối.

- Băng cao su trương nở: Khi gặp nước sẽ phồng lên, lấp kín các khe hở nhỏ li ti tại mạch ngừng. Loại này dễ thi công, không cần đặt chính giữa mạch, có thể dán một mặt lên bề mặt bê tông cũ trước khi đổ lớp mới.

5.2. Xử lý bề mặt mạch ngừng trước khi đổ lớp bê tông mới

Một trong những bước quan trọng trong thi công mạch ngừng là xử lý đúng cách bề mặt bê tông cũ để tăng độ liên kết với lớp mới:

- Dùng máy đục cơ học hoặc chổi sắt tạo nhám bề mặt mạch ngừng.

- Làm sạch bụi, dầu, vữa vụn, tạp chất bằng vòi nước áp lực hoặc máy hút bụi công nghiệp.

- Dưỡng ẩm bề mặt bằng cách phun nước tránh để khô hoàn toàn khi đổ bê tông mới.

- Quét hồ dầu xi măng hoặc hồ xi măng pha phụ gia latex để tạo liên kết hóa học giữa hai lớp.

5.3. Sử dụng vật liệu trám khe, vữa chống thấm

- Vữa chống thấm gốc xi măng-polymer: Dùng để trát phủ mạch ngừng nhằm tạo lớp bảo vệ bổ sung trước khi đổ lớp bê tông mới.

- Vữa không co ngót: Thường dùng để trám các vùng tổ ong, khe hở tại mạch ngừng.

- Keo PU (polyurethane) hoặc epoxy: Dùng để bơm vào các khe rò rỉ sau khi bê tông đã ninh kết nếu phát hiện nước thấm. PU có tính đàn hồi, epoxy có độ cứng cao và chịu lực tốt.

5.4. Phủ lớp chống thấm bổ sung sau khi hoàn thiện

Ngoài các biện pháp xử lý trong quá trình đổ bê tông một số công trình còn cần lớp phủ chống thấm bên ngoài như:

- Màng bitum dạng lỏng hoặc dạng tấm (khò nóng).

- Lớp phủ chống thấm gốc xi măng, gốc polyurethane.

- Sơn chống thấm gốc nước cho khu vực không chịu áp lực nước lớn.

6. Quy trình thi công chống thấm mạch ngừng chi tiết

Bước 1: Khảo sát – phân loại mạch ngừng
- Xác định loại mạch (ngang, đứng, kỹ thuật hay do ngắt đổ)
- Xác định áp lực nước dự kiến tại vị trí này
- Kiểm tra hiện trạng: vết nứt, rỗ tổ ong, độ dốc, chất lượng bê tông
Bước 2: Chuẩn bị bề mặt
- Đục bỏ phần bê tông yếu, bụi bẩn, xi măng thừa
- Tạo nhám mặt tiếp giáp
- Dưỡng ẩm nhẹ (không để đọng nước)
Bước 3: Lắp vật liệu chống thấm
- Waterstop: Đặt giữa 2 lớp bê tông
- Keo trám khe hặc vữa chống thấm: Trám đầy khe, dặm và vá các vết nứt
Bước 4: Thi công đổ bê tông
- Rung bê tông đều tay, tránh rỗ
- Giữ nguyên vị trí waterstop, không làm lệch trong quá trình đổ
- Dưỡng hộ đầy đủ sau khi hoàn thành
Bước 5: Kiểm tra và bảo trì
- Sau 7–14 ngày, kiểm tra rò rỉ bằng cách phun nước hoặc bơm nước áp lực nhẹ
- Nếu có rò rỉ, tiến hành bơm keo PU tại điểm thấm

7. Lưu ý

- Tuyệt đối không thi công bê tông mới khi bề mặt bê tông cũ còn khô hoặc có bụi bẩn.

- Không sử dụng nước quá nhiều khi vệ sinh hoặc dưỡng ẩm mạch ngừng, tránh làm loãng hồ dầu.

- Trong môi trường có áp lực nước cao (bể chứa, hồ bơi, tầng hầm sâu) nên kết hợp nhiều phương pháp chống thấm cùng lúc.

- Thi công cẩn thận tại các góc tiếp giáp, chân tường, góc sàn vì đây là vị trí dễ nứt hoặc khó đầm bê tông.

Để tiết kiệm chi phí sửa chữa và bảo trì về sau, các nhà thầu nên chú trọng đầu tư công tác chống thấm ngay từ khâu thiết kế và triển khai thi công. Chống thấm không chỉ là việc "xử lý nước" mà là bảo vệ toàn bộ giá trị và tuổi thọ công trình trong nhiều năm.